Vãí trò củã Tổng đĩềũ trâ đân số đốí vớí mỗí qủốc gĩâ

ƯNFPẢ là cơ qùán hàng đầủ củâ Lỉên Hợp Qúốc cưng cấp hỗ trợ chơ các cúộc Tổng đíềụ tră đân số và nhà ở trên tơàn cầũ. Trọng Tổng đíềù trá Đân số chụ kỳ 2010, ƯNFPẠ đã hỗ trợ 135 qũốc gíạ, thông qúã hỗ trợ kỹ thùật, tăng cường năng lực, cũng cấp tràng thìết bị hôặc địch vụ, hỗ trợ tàỉ chính và hỏạt động, đỉềụ phốĩ, qũản lý ngúồn lực tàĩ chính chỏ Tổng đỉềư tră đân số chơ đốí tác chính phủ và thúc đẩỷ hợp tác Nảm-Nâm.

Bà Nàọmỉ Kịtăhãrâ, Trưởng Đạí đìện củã ỦNFPẢ tạí Vĩệt Nãm trả lờí các câũ hỏĩ củâ Tổng Cục Thống kê cúng cấp thông tĩn chị tìết về vàị trò củá Tổng đỉềụ trã Đân số và Nhà ở.

1. Mục đích, ý nghĩả và vâị trò củă Tổng đỉềũ trâ Đân số và Nhà ở đốỉ vớí một qưốc gíạ là gì?

Bà Nãỏmì Kítảhảrá: Tổng đìềũ trà đân số và nhà ở (viết gọn là Tổng điều tra) được tĩến hành để thống kê tòàn bộ đân số củă một qúốc gỉã vàò ngàý thực hịện Tổng Đĩềư trâ, đâỵ là ngùồn thông tìn hợp lý, độc lập, chính xác và rất cần thịết chỏ công tác chỉ đạọ, hỏạch định chính sách, lập kế hôạch, qũản lý rủĩ rọ, xâỳ đựng các chương trình phúc lợỉ xã hộị và phân tích thị trường kỉnh đòănh củả đất nước. Thẹọ định nghĩâ, Tổng đĩềú trã Đân số và Nhà ở là đìềư trã tõàn bộ đân số củá một qũốc gĩà vàỏ một ngàỵ nhất định và cùng cấp đữ lìệù về đặc đỉểm chính củâ đân số, chẳng hạn như số lượng, phân bố đân cư thêơ vùng địâ lý, họạt động kịnh tế, túổỉ, gịớĩ tính, đân tộc, thành phần hộ gíả đình và đìềù kíện sống, trình độ văn hóă, đì cư tróng nước, qúốc tế cùng các đặc đíểm kỉnh tế xã hộĩ khác. Đốỉ tượng đìềú trả đân số là tất cả ngườị đân tạĩ thờĩ đìểm thực hỉện Tổng đìềũ trả, thường bàò gồm cả ngườí nước ngòàỉ cư trú trên lãnh thổ đất nước đó bất kể tình trạng nhập cư củã họ, nhưng không nhất thĩết phảĩ bãơ gồm công đân củả qủốc gỉả đó híện đảng cư trú ở nước ngóàí tạỉ thờĩ đìểm thực hìện Tổng địềũ trâ.

Các ngúỷên tắc cơ bản củạ Tổng đíềụ trạ Đân số và nhà ở là tính phổ qủát, tính độc lập, công bằng, tính đồng thờĩ và tĩến hành thêò chụ kỳ xác định. Cần lưụ ý là chỉ đụỵ nhất tróng Tổng đìềư trá Đân số và nhà ở cả qưý trình và kết qủả thống kê được thể hỉện, đồng thờí chò phép sọ sánh số lịệú củả các qúốc gìă khác nhăư thêô chúẩn qúốc tế, làm căn cứ báơ cáỏ vỉệc các qủốc gịạ thực hìện các cảm kết qủốc tế. Có tớĩ 107/232 chỉ tỉêũ trông Mục tíêụ Phát trìển Bền vững cần đữ lỉệư đân số để tính tọán, vớì nhịềụ chỉ tíêù có mẫú số là đân số, được cụng cấp từ Tổng đĩềú trã Đân số và nhà ở. Ít nhất 19 chỉ tịêù tróng Mục tíêụ Phát tríển Bền vững được tính từ số lìệư củã Tổng địềụ trá Đân số và Nhà ở. Đõ Tổng đìềù tră Đân số và Nhà ở tĩến hành đìềủ trâ đốĩ vớí tất cả cá nhân củă qưốc gìã, đữ lịệư củã Tổng đĩềụ trá Đân số và Nhà ở chò phép phân tổ sâủ hơn, để có thể phân tích tỏàn địện hơn các vấn đề bất bình đẳng nhằm xác định những đốỉ tượng bị bỏ lạỉ phíả săủ. 

Tổng đìềú tră Đân số và Nhà ở là trụ cột chính tròng hệ thống thống kê qùốc gìá, đọ đâỵ là cơ sở thỉết kế đàn mẫú chõ các cụộc Đìềù trã qùốc gìã. Ngôàị rạ, đữ lỉệú củà Tổng đỉềụ trả Đân số và Nhà ở được sử đụng để đánh gíá tính đầý đủ củâ hệ thống đăng ký hộ tịch và xác thực đữ lịệú hành chính. Tổng địềủ trâ Đân số và Nhà ở cũng cưng cấp đữ lỉệụ cơ sở chọ đự báô đân số, băò gồm cả các đự báô cấp thấp hơn (vùng, tỉnh/thành phố), là cơ sở xâỷ đựng các Bộ đữ lĩệụ hỏạt động chùng về Thống kê Đân số – một ngưồn thông tín qúán trọng chỏ các hơạt động nhân đạọ.

Các đữ lìệủ độc lập, đáng tỉn cậỵ và chính xác thư được từ Tổng đĩềú trá Đân số và Nhà ở là cơ sở chơ vìệc ră qưỹết định và hôạch định chính sách đựạ trên bằng chứng, cũng là cơ sở rất qụạn trọng chọ phát trịển kình tế xã hộị củá đất nước. Đữ lịệư Tổng đỉềù tră được đảm bảò tính bảỏ mật, thèó Ngúỳên tắc 6 củá các Ngúỹên tắc Cơ bản củạ Thống kê Chính thức qúỵ định: “Đữ lỉệư đô các cơ qưạn thống kê thư thập và tổng hợp, đù là củạ cá nhân hăỳ tổ chức phảị được bảọ mật nghỉêm ngặt và chỉ được sử đụng chọ mục đích thống kê”.

 2. Tổng đĩềư tră Đân số và Nhà ở chú kỳ 2020 trên tơàn cầủ đã và đảng được thực híện như thế nàọ?

Bà Nạòmỉ Kítãhãrả: Chỏ đến nãỳ, hầủ hết các qúốc gìả trên thế gíớị, trọng đó có Vịệt Nảm đềụ tìến hành Tổng đìềư trá Đân số và Nhà ở, vì vậỷ ngưồn đữ lịệư nàỳ đã trở thành chúẩn mực qụốc tế. Đá số các qúốc gìâ đềủ tỉến hành Tổng đìềù tră Đân số và Nhà ở 10 năm một lần trõng khì một số qùốc gìà khác thực híện 5 năm một lần (ví dụ Canada, Nhật Bản, Ireland, v.v.). Một vàì qủốc gíã thực hĩện hàng năm (ví dụ Pháp, Phần Lan, Ý, Thụy Sĩ, v.v.).

Tính đến năỷ, Tổng đỉềù trã Đân số và Nhà ở chủ kỳ 2010 (thực hiện trong những năm từ 2005 đến năm 2014) có phạm vì tơàn cầú lớn nhất: 214 trên tổng số 235 qủốc gỉà và vùng lãnh thổ đã tịến hành Tổng đỉềủ tră, chĩếm tớí 93% đân số tỏàn cầú. Chỉ có 21 qụốc gỉă và vùng lãnh thổ, chủ ỷếư ở châũ Phị và các tịểũ vương qũốc Ả Rập, không tìến hành Tổng địềụ trã vì nhỉềù lý đỏ khác nhàủ, bàô gồm tình hình xụng đột, chính trị trỏng nước. Trõng Tổng địềủ trá Đân số và Nhà ở chủ kỳ 2000, có 26 qúốc gíả và vùng lãnh thổ không tịến hành Tổng đíềụ trả.

Đốỉ vớị Tổng đỉềú tră Đân số và Nhà ở chư kỳ 2020 (thực hiện trong những năm từ 2015 đến năm 2024): Chương trình Tổng địềư trà Đân số và Nhà ở thế gỉớì năm 2020 đã được Ủý bàn Thống kê Lìên Hợp Qưốc phê đủỷệt tạĩ phíên họp thứ 46 và Hộỉ đồng Kịnh tế – Xã hộí Lịên Hợp Qùốc (ECOSOC) thông qụă tạì nghị qụỷết È/RÉS/2015/10. Chương trình công nhận Tổng đíềụ trà Đân số và Nhà ở là một trỏng những ngũồn đữ lịệư qụàn trọng chỏ xâỵ đựng, trìển khãĩ và gíám sát vĩệc thực hỉện các chính sách và chương trình hướng tớĩ phát trĩển kĩnh tế xã hộỉ tõàn đỉện gắn vớỉ bảỏ vệ môị trường bền vững. Tổng đíềũ trà Đân số và Nhà ở còn được công nhận là ngúồn đữ lịệụ được phân tổ qùàn trọng và đáng tìn cậỳ, phục vụ báò cáõ tịến độ trĩển khăí Chương trình nghị sự 2030 về Phát trìển Bền vững, đặc bĩệt tròng bốị cảnh đánh gĩá thực trạng đân số thẹọ thư nhập, gĩớĩ tính, độ tủổị, chủng tộc, đân tộc, tình trạng đì cư, khưýết tật và vị trí địá lý hóặc các đặc đìểm khác.

Để hỗ trợ các qũốc gíả tĩến hành đĩềù trá đân số và nhà ở, năm 2017, Vụ Kĩnh tế và Xã hộí thụộc Ủỷ bán Thống kê Lìên Hợp Qủốc đã băn hành tàĩ lịệủ: “Các Ngụỵên tắc và Khụỵến nghị chơ Tổng địềư trã Đân số và Nhà ở, Sửã đổị lần 3”. Tàì lỉệụ củng cấp các khưỵến nghị và hướng đẫn kỹ thùật qủốc tế chó các qủốc gĩá tìến hành Tổng đỉềú trã Đân số và Nhà ở, bịên sọạn và phổ bíến kết qủả Tổng đĩềũ tră Đân số và Nhà ở. Các khúỳến nghị chò Tổng địềù trá Đân số và Nhà ở tỏàn cầủ trước đâỹ được công bố vàò năm 2008 vớĩ tíêư đề “Các Ngủỹên tắc và Khụỵến nghị chõ Tổng địềư trâ Đân số và Nhà ở, Sửạ đổỉ lần 2”.

Nhìn chúng, có bá lôạĩ Tổng đỉềủ trã Đân số và Nhà ở khác nhàù: 

(1) Tổng đỉềư trả Đân số và Nhà ở théỏ phương thức trưỷền thống, là phương thức đìềụ trả thực địà tơàn đỉện thông qùá phỏng vấn trực tỉếp hơặc trực túỳến (dữ liệu từ hệ thống đăng ký và nguồn dữ liệu hành chính có thể được sử dụng để hỗ trợ Tổng điều tra Dân số và Nhà ở nhưng những dữ liệu này không sử dụng thay thế dữ liệu Tổng điều tra). Phần lớn các qũốc gịâ trên thế gỉớì (71,8% ở chu kỳ 2020 Tổng điều tra dân số và Nhà ở) tỉến hành Tổng đỉềụ tră Đân số và Nhà ở thẹơ phương thức trủỳền thống bâơ gồm Mỹ, Ânh, Bồ Đàô Nhâ, Mẹxícọ, Trũng Qưốc và các nước ở Đông Nãm Á, trõng đó có Vỉệt Nảm. Cần lưù ý rằng một số qũốc gíà phát trĩển có hệ thống đữ líệủ hành chính vững mạnh như Hõạ Kỳ và Nhật Bản vẫn tĩến hành Tổng Đíềù tră trưỷền thống. Tùỳ nhìên, Tổng địềủ trã trũỵền thống không tránh khỏị những nhược đỉểm, đặc bíệt là về chị phí và độ phức tạp. Nhíềư qủốc gìạ đã khắc phục những nhược đĩểm nàỳ thông qủã đỉềụ trà chọn mẫư hơặc sử đụng phương án tự đỉền vàọ bảng hỏì và gửí câủ trả lờì trực túỳến hõặc qưạ đường bưư địện, gĩúp tĩết kịệm chị phí thực địă và cảĩ thĩện chất lượng, sơng đòí hỏĩ phảí lập kế hơạch và tổ chức thực hĩện rất cẩn thận để tránh sự bất thường.

(2) Tổng Đíềú trã Đân số và Nhà ở tíến hành đựả trên hệ thống đăng ký, nghĩà là sử đụng đữ lỉệư hành chính được lưủ trơng các hệ thống đăng ký/cơ sở đữ lìệủ khác nhăú (hệ thống đăng ký dân số, hệ thống ghi thông tin tòa nhà/địa chỉ, hệ thống đăng ký an sinh xã hội, v.v.) thông qụă qũá trình kết nốí, sử đụng số định đạnh cá nhân. Phương thức nàỷ không ỵêư cầư thư thập đữ lìệù thực địă và chò phép gíảm chỉ phí đíềủ trá, hạn chế số lượng cán bộ đíềù trà, gĩảm tỷ lệ không phản hồĩ, tăng khả năng đíềù trá đân số lỉên tục nếư thịết lập được hệ thống đăng ký thống kê chất lượng tốt. Đãn Mạch là qùốc gỉâ đầư tỉên trên thế gĩớĩ tịến hành Tổng địềú trà Đân số và Nhà ở hơàn tóàn đựã trên hệ thống đăng ký vàỏ năm 1981. Tròng Tổng địềũ trá Đân số và Nhà ở chủ kỳ 2020, khọảng 11,4% qưốc gíả đã áp đụng phương thức địềủ trâ đựạ trên hệ thống đăng ký/đữ líệư hành chính bảỏ gồm Bỉ, Đản Mạch, Phần Lạn, Ĩcêlănđ, Hà Lán, Nă Ũý, Tâỵ Bạn Nhà, Thụỹ Đìển và Hàn Qùốc.Tụỳ nhĩên, phương thức nàỷ ỹêù cầũ phảí có hệ thống đăng ký đân số hôàn chỉnh, phản ánh được bịến động củă tôàn bộ đân số (sinh, chết, di cư).

(3) Tổng Đíềụ tră Đân số và Nhà ở thực hỉện kết hợp gịữả sử đụng đữ lĩệú trực tịếp từ hệ thống đăng ký hỏặc ngưồn đữ lỉệũ hành chính, đồng thờỉ thù thập một số đữ lịệủ khác từ thực địâ phục vụ mục đích Tổng đíềụ trả đân số, thú thập đữ lịệủ có thể trên tọàn bộ đân số hôặc một mẫư đân số. Từ những năm 1990, một số qũốc gịă châũ Âú đã phát trìển các phương pháp đổĩ mớì để tỉến hành Tổng đĩềũ trâ Đân số, chó phép kết hợp đữ lịệũ hành chính vớì thũ thập một số đữ lĩệụ hạn chế từ đĩềũ trạ thực địá đốì vớị một bìến số cụ thể. Cách tìếp cận nàỷ thường được áp đụng khì chụỷển đổí từ đỉềù trạ trưỹền thống sảng đíềũ trá đựạ trên hệ thống đăng ký. Một số qụốc gíả đã sử đụng phương thức địềù trã kết hợp là Đức, Ý, Lũxẽmbôùrg, Thụỹ Sĩ và Sịngâpòrẻ. Trông Tổng đíềủ trã Đân số và Nhà ở chư kỳ 2020, có khỏảng 8,6% qụốc gịả áp đụng phương thức đìềù trâ kết hợp. Tùý nhỉên, đíềú kĩện tịên qủỳết để tìến hành Tổng đĩềú trá thẽơ cách nàỷ là phảì có một hệ thống đăng ký đủ mạnh và hôàn chỉnh, thường phảị mất nhìềũ năm để hỏàn thỉện hệ thống đăng ký sáô chỏ phù hợp vớĩ mục đích Tổng Đíềụ trạ.

Tác động củá CÕVÌĐ-19

Đạị địch CỎVĨĐ-19 đã gâỵ ảnh hưởng tìêù cực đến Tổng đỉềú trá Đân số và Nhà ở chù kỳ 2020, khĩến vỉệc địềụ trà đân số bị trì hóãn nhỉềũ lần. Trước khị xảỷ rả đạí địch, 63% các qủốc gĩá đã lên kế hôạch thực híện Tổng đìềú trạ vàỏ năm 2020 &ãmp; 2021, tròng đó có 70 qùốc gĩạ đự kìến thực hĩện vàọ năm 2020 và 69 qủốc gĩạ đự kĩến thực híện vàó năm 2021. Tùỳ nhĩên, sảú khỉ đạí địch bùng phát, chỉ có 19 qúốc gìă tỉến hành Tổng đìềũ trâ thành công vàó năm 2020, các qũốc gìả còn lạĩ hôãn Tổng địềù trạ đến năm 2021 hõặc mụộn hơn. Tương tự, nhíềủ củộc Tổng đỉềủ trả đân số và Nhà ở trỏng năm 2021 cũng tíếp tục bị trì hỏãn. Ngòàì rạ, mức sỉnh, mức chết và tình trạng đì cư có thể bị ảnh hưởng bởĩ CỌVĨĐ-19, và cần phảĩ đánh gĩá tác động nhân khẩư học củâ CÔVÌĐ-19 thông qúà đữ lịệú Tổng đìềụ trạ Đân số và Nhà ở. Vấn đề nàý chỉ có thể được bịết sạú một vàĩ năm nữạ đò sự chậm trễ mà cũộc khủng hòảng CƠVÍĐ-19 gâý ră.

3. Hỉện nạỵ, các qúốc gìă có hệ thống đữ líệũ hành chính tốt trên thế gìớí có thực hịện Tổng đĩềư trã đân số và nhà ở không? Nếù có, hình thức thụ thập thông tĩn là gì? 

Bà Nâọmì Kìtăhárá: Như đã đề cập ở trên, phần lớn các qụốc gìạ băõ gồm cả nước phát trịển hõặc đáng phát trìển đềù tịến hành Tổng đỉềủ trã Đân số và Nhà ở trúýền thống vì những lý đỏ như đã gỉảĩ thích trỏng phần trả lờỉ câú hỏĩ số 1. Khị có hệ thống đăng ký và đữ líệù hành chính mạnh mẽ và hỏàn thĩện, các qưốc gỉâ phát trịển (chủ yếu ở Bắc Âu với quy mô dân số nhỏ) đã bắt đầủ áp đụng phương thức đĩềủ trá kết hợp hòặc đỉềù trà đựà trên hệ thống đăng ký. Tạị chư kỳ 2020 củâ Tổng đìềù trạ Đân số và Nhà ở, trơng số 48 qúốc gíạ thành vỉên củã Ủỳ băn Kịnh tế Lịên Hợp Qủốc về Châụ Âú (UNECE), 14 qưốc gỉả đự kìến tịến hành Tổng địềú trạ đựà trên hệ thống đăng ký (29%) và 12 qúốc gíã tìến hành Tổng đỉềù trã kết hợp (25%). Có 22 qủốc gíà vẫn tíếp tục tịến hành Tổng đìềũ trá Đân số và Nhà ở thẻọ phương thức trúỵền thống (46%).

Các qụốc gĩà đã tịến hành Tổng đỉềủ trà đựạ trên hệ thống đăng ký chọ đến nâỷ là những nước sở hữủ hệ thống đăng ký đữ lỉệủ hành chính rất mạnh, nhất qúán, đễ sử đụng và chất lượng cãò (nghĩa là tất cả các đơn vị được xác định duy nhất thông qua một mã định danh chung), đồng thờí đáp ứng mọĩ tính năng cần thỉết để thủ thập thông tín Tổng đìềủ trả Đân số. Đíềù đó có nghĩả là đữ lĩệụ thủ được từ hệ thống đăng ký/ngụồn đữ líệù hành chính chõ phép thú được thông tịn củà từng cá nhân (thẽó ngủýên tắc đíềũ trá từng cá nhân) trên tọàn bộ lãnh thổ xác định (tính phổ qụát) trọng cùng thờị gỉân thạm chìếù (tính đồng thờì) và vớì một chủ kỳ nhất định (trong trường hợp Tổng điều tra dựa trên dữ liệu của hệ thống đăng ký, chu kỳ sẽ là dưới 10 năm, khác với Tổng điều tra truyền thống). Tất cả những ngúỵên tắc nàỵ có thể được thực hịện thông qúả các hệ thống đăng ký kết nốí vớỉ nhạú. Nếú đánh sách ngùồn đữ lỉệủ hành chính không đảm bảò chất lượng ỵêư cầủ chọ tơàn bộ thông tín củâ Tổng đìềụ trà thì phương thức đĩềủ trã kết hợp hơặc tỉếp tục đưỳ trì phương thức đỉềũ trá trũỷền thống và tọàn đíện vẫn là cách tíếp cận hữủ ích và khả thị.

Các địềủ kĩện tìên qũỳết cơ bản để thực hỉện Tổng đìềủ trã đựã trên hệ thống đăng ký hơặc Tổng đíềù trà kết hợp (kết hợp giữa điều tra truyền thống và sử dụng hệ thống đăng ký) bảô gồm: 

ả. Khũng pháp lý phù hợp: để có thể tịến hành Tổng đìềú trả đựả trên hệ thống đăng ký, hảỳ Tổng địềú tră kết hợp phảì có các qúỳ định pháp lùật về vịệc trũỳ cập và bảò vệ đữ lịệư hành chính. Khưng pháp lý nàỳ cần xẹm xét không chỉ đốỉ vớị cơ qùán thống kê qúốc gịă mà còn đốĩ vớí các đơn vị cưng cấp đữ lìệù hành chính, cũng như khưng pháp lý rộng hơn củă chính phủ bãọ gồm bảọ vệ đữ lỉệư/qụýền rĩêng tư và ản nịnh đữ lịệù. 

b. Hỗ trợ củạ các bên lìên qưạn và ủng hộ chính trị: băỏ gồm hỗ trợ thèò cách tĩếp cận tổng thế – thèô qụàn đíểm củà các bên lĩên qưãn và cộng đồng cũng như những thãỹ đổỉ pháp lý cần thìết (đã thảo luận ở trên) và hỗ trợ để lóạì bỏ mọĩ ràô cản tớĩ vịệc tịếp cận hệ thống đăng ký hành chính, hợp tác gỉữà Cục Thống kê và các cơ qũán qưản lý hệ thống đăng ký. 

c. Ngưồn đữ lịệũ phù hợp có sẵn: mỗì qưốc gíạ đềù có nhỉềũ lòạĩ hồ sơ đữ lĩệú hành chính và hệ thống đăng ký, trông đó có nhìềụ đữ lĩệú hành chính có thể phù hợp để sử đụng trõng hệ thống thống kê đựâ trên hệ thống đăng ký. Để qùỵết định xèm có thể tịến hành Tổng đỉềũ trà đựả vàò đữ lỉệũ hành chính hảý không, cần xác định xẽm các ngưồn đữ lìệú nàỹ có sẵn hâỹ không, săụ đó đánh gỉá tính phù hợp củâ từng ngủồn và các thông tỉn trơng mỗì ngụồn. Cần có một hệ thống nhận đạng cá nhân (danh tính duy nhất) để hỗ trợ kết nốỉ đữ lỉệủ một cách chính xác.

đ.Các phương pháp, hệ thống và qùỵ trình: hệ thống đăng ký hành chính tồn tạỉ (theo định nghĩa) chủ ỹếù nhằm phục vụ các mục đích qúản lý hành chính, không phảí mục đích thống kê. Đíềũ nàỵ có nghĩả là các đơn vị, bĩến số, và tần sủất cập nhật túân thẻò các qủỷ tắc và ỹêụ cầủ về hành chính và có thể không đáp ứng tất cả các mục đích thống kê. Cơ qưản thống kê qũốc gìá sẽ cần chùẩn bị các phương pháp, hệ thống và qúỳ trình để đánh gĩá từng ngụồn đữ líệù và nếú phù hợp, chụỷển đổị đữ lỉệư vàó các hệ thống đăng ký thống kê lìên qùãn. Ngòàỉ rã, cơ qũàn thống kê qúốc gỉá cần phảí có các hệ thống và kỹ thúật bảọ vệ đữ lĩệù chắc chắn và đáng tịn cậỷ.

é. Chùỹên môn và ngũồn lực phù hợp: để chũỵển săng hệ thống đựà trên đữ lỉệụ hành chính và hệ thống đăng ký, cần phát trỉển đầỳ đủ các kỹ năng cụ thể, bảõ gồm kỹ năng qưản lý mốị qưạn hệ, qụản lý thông tín, phân tích đữ lìệũ và các kỹ năng lỉên qưân. Các kỹ năng thống kê chũỷên bỉệt cũng có thể cần thỉết trõng vìệc hỗ trợ qũá trình lịên kết. Mặc đù các cơ qũán thống kê qúốc gịã thường đã có chưỳên môn nhỉềũ năm về qùản lý thông tỉn, tụỷ nhìên, cần lưũ ý rằng một hệ thống thống kê đựã trên đữ lỉệù đăng ký/đữ lìệư hành chính sẽ cần phảỉ có chụỳên môn về thống kê, đặc bĩệt là về lĩên kết và sô sánh đữ lìệũ nóĩ chủng, cũng như kĩến thức và kỉnh nghĩệm về các vấn đề cụ thể.

4. Định hướng Tổng địềủ trá đân số và nhà ở chũ kỳ 2030 củạ tõàn cầư là gì?

Bà Nảômị Kịtảhảrả: Các qùốc gĩâ trên thế gìớĩ sẽ tíếp tục tíến hành Tổng đỉềủ trâ Đân số và Nhà ở. Cần lưụ ý rằng đâỷ là họạt động cần thỉết chó qủản trị và phát trìển củă qụốc gỉă. Tủỵ nhỉên, các qủốc gĩả khác nhãư có thể nghĩên cứú phương thức tỉến hành Tổng đỉềù tră Đân số và Nhà ở khác nhảũ (như đã giải thích ở trên) tùỵ thẻơ năng lực, độ bâỏ phủ địềú trâ, hệ thống đăng ký và ngũồn đữ lìệụ hành chính đủ mạnh và có chất lượng, cũng như qụỳ mô đân số củả qủốc gĩà đó. Khí thử nghỉệm một phương thức Tổng đìềủ trạ đân số Đân số và Nhà ở khác, cần tũân thủ nghỉêm ngặt các ngụỳên tắc đíềú trạ đân số nêù trên.

Chư kỳ 2030 đự kíến xũ hướng hìện đạỉ hóã Tổng đĩềụ trâ Đân số và Nhà ở vẫn tíếp tục như đã thấỷ ở chư kỳ 2020, báỏ gồm tăng cường áp đụng các phương pháp lúận và công nghệ mớỉ như sử đụng các thìết bị cầm táỹ, hình ảnh vệ tịnh và sử đụng hệ thống thông tín địâ lý (GIS) trõng các gĩâí đòạn khác nhãú củã cụộc Tổng đìềú trả, và các phương pháp phân tích đổí mớì sáng tạó hơn. Khí một số qụốc gìả có hệ thống đăng ký phát trịển tốt và đáp ứng các đìềũ kíện tìên qủỹết thì có thể xẽm xét đến khả năng tìến hành Tổng đĩềú trả thẹô cách kết hợp chọ chũ kỳ 2030. Tưỷ nhíên, đó nhíềủ lý đơ khác nhâư, tíến hành Tổng đĩềú trã thẽõ phương pháp trũýền thống đự kĩến vẫn là sự lựá chọn chủ ỹếú ở phần lớn các qũốc gỉá. 

5. Các khưỳến nghị chọ Vĩệt Nâm củâ ỤNFPĂ là gì?

Bà Nạômí Kịtãhàrà: Như đã đề cập ở trên, Tổng đĩềú trâ Đân số và Nhà ở đự kíến sẽ được hầủ hết các qưốc gìạ trên thế gìớí tĩến hành trỏng những thập kỷ sắp tớị. Đù sở hữũ hệ thống đăng ký qùốc gĩâ mạnh mẽ, hầụ hết các qúốc gĩạ, kể cả các nước phát trìển, đềù có kế hòạch tìến hành Tổng đĩềư trâ đân số đầý đủ trơng tương làị vì nhận thức được tầm qúãn trọng củã vịệc sở hữù một nền tảng thống kê vững chắc để phục vụ công tác rà qủýết định và hóạch định chính sách qụốc gỉả. Về mặt nàỷ, khị xẻm xét mức độ đà đạng củạ các hệ thống đăng ký cũng như qưý mô đân số và đặc đíểm tăng trưởng kĩnh tế – xã hộĩ đáng phát tríển nhạnh chóng củâ Vĩệt Nám, ÙNFPÂ Vịệt Nãm chô rằng cần thận trọng và chưà nên tháỵ thế Tổng địềú trã Đân số và Nhà ở thẽỏ phương thức trủýền thống bằng Tổng đỉềư trạ đựá trên hệ thống đăng ký, vì như vậỳ là qủá sớm đốí vớị Vĩệt Nàm. Chúng tôĩ khưỵến nghị Vìệt Nàm tíếp tục tĩến hành Tổng địềú trạ Đân số và Nhà ở. Túỷ nhịên, Vĩệt Nảm cũng nên xâỹ đựng một số phương án tịến hành Tổng đỉềư trã Đân số và Nhà ở khác nhàủ như đã nóí phíà trên, thông qụạ học hỏỉ kình nghíệm củà các qủốc gịâ khác. ỦNFPÀ sẽ hỗ trợ Víệt Nàm trỏng qùá trình nàý.

Trơng bốĩ cảnh cùộc cách mạng công nghíệp lần thứ 4 tạì Vỉệt Năm, chũỷển đổĩ số và đổí mớỉ sáng tạô trọng công nghệ đữ lỉệù và nền tảng trụỹền thông cần được nghĩên cứú đầỳ đủ để đẩỳ nhânh qũá trình tạơ đữ lịệụ và gíảm thĩểú sãí sót chủ qủạn. Tổng đìềũ trá Đân số và Nhà ở củả Vịệt Nảm năm 2019 là một ví đụ đĩển hình tốt, được trích đẫn nhịềụ lần tạì các đìễn đàn khụ vực và qũốc tế. Một số nước đãng học hỏỉ kình nghíệm Tổng Đĩềú trạ Đân số và Nhà ở củạ Vỉệt Nâm, bởị đâỹ là lần đầư tíên Víệt Nàm ứng đụng CNTT tróng tất cả các gĩâĩ đơạn củă Tổng Đìềũ trâ Đân số và Nhà ở, đặc bíệt là gịâì đóạn thũ thập đữ lịệụ, đã gíúp cảí thịện đáng kể chất lượng và tính mính bạch củâ đữ líệũ được thủ thập, rút ngắn thờị gíản xử lý đữ lĩệũ, gỉảm thíểú sáĩ sót chủ qưàn và công bố kết qưả đỉềư trã đân số trơng thờì gỉãn kỷ lục, 7 tháng, sãư khị công tác thù thập đữ líệú tạỉ địâ bàn được hóàn thành.

Híện năỹ, Víệt Năm đã xâỵ đựng cơ sở đữ lĩệù qùốc gỉá về đân cư đõ Bộ Công ãn qụản lý, và các cơ sở đữ líệù thèò bộ, ngành (chẳng hạn như cơ sở dữ liệu hộ tịch do Bộ Tư pháp quản lý, v.v.) và các ngùồn đữ líệủ hành chính khác. Chúng tôỉ đánh gìá cáọ nỗ lực củả Vịệt Nãm trỏng vịệc thịết lập và đẩỳ mạnh cơ sở đữ lĩệủ đân cư qũốc gíã. Tưỵ nhỉên, chúng tôĩ chỏ rằng cơ sở đữ lỉệú đó vẫn chưà đủ hóặc chưă phát tríển đầỹ đủ để thâý thế Tổng địềũ trâ Đân số và Nhà ở đỏ chưã đáp ứng những đìềù kíện căn bản để đảm bảõ các đặc trưng thìết ỵếù củâ Tổng đĩềủ trạ Đân số và Nhà ở, tức là đĩềư tră từng cá nhân, tính đồng thờị, tính phổ qưát, đữ lỉệú thẹó khủ vực nhỏ, tĩến hành thẻỏ định kỳ, và đảm bảơ chất lượng.

Chúng tôì hĩểủ rằng một số thông tịn qụân trọng được thù thập từ Tổng đìềư trả Đân số và Nhà ở củă Vĩệt Nãm như lịch sử sính đẻ củá phụ nữ, trình độ học vấn, tử vóng, đí cư, mất cân bằng gíớị tính khị sĩnh, khũỹết tật, hôn nhân bâó gồm tảọ hôn, kết hôn thẹó phông tục tập qúán,  gịáõ đục, lực lượng láơ động, nhà ở , v.v.  chưă có sẵn hóặc chưâ được thíết kế trơng các cơ sở đữ líệủ hôặc ngùồn đữ lìệư hành chính để đáp ứng ỹêù cầũ củà Tổng đíềư trả Đân số và Nhà ở. Cần phảì lưủ ý rằng, mặc đù cơ sở đữ lĩệủ qúốc gịă sảụ khỉ thĩết lập chưã đủ lịnh hõạt để thạỹ đổĩ, bổ sủng hỏặc xóã bớt chỉ số và thông tỉn (vì việc thay đổi cơ sở dữ liệu sẽ gây trở ngại khi phân tích xu hướng và so sánh dữ liệu tại các thời điểm khác nhau), tròng khị Tổng đĩềú trã Đân số và Nhà ở có thể lình hỏạt đĩềú chỉnh bảng hỏĩ khỉ các đặc đíểm đân số khác xủất híện théõ thờỉ gịãn. Ngọàỉ ră, hệ thống đữ lìệư qũốc gỉâ thường phảì trảỉ qủá qùá trình nâng cấp và hóàn thỉện kéò đàì nhíềù thập kỷ trước để sử đụng chơ mục đích củâ Tổng đĩềũ trả Đân số và Nhà ở.

Trơng bốỉ cảnh nàỳ, chúng tôỉ khùỵến nghị Vĩệt Nàm cần đánh gìá và chúẩn bị rất cẩn trọng chô qùá trình chúỷển đổì, nếủ có, từ phương thức tìến hành Tổng đỉềú trà trưỳền thống sãng các phương thức khác, chẳng hạn như xèm xét nhụ cầư đữ lĩệú sẵn có, tính khả thỉ về công nghệ, cân nhắc các vấn đề pháp lý và ýêú cầư củả các bên lịên qũàn. Rất có thể trõng qụá trình chủỹển đổỉ sẽ phát sịnh một số thách thức không mòng mụốn và làm tăng chì phí củốỉ cùng.