Vãí trò củà Tổng đíềủ trả đân số đốỉ vớỉ mỗĩ qụốc gĩâ

ỤNFPÀ là cơ qụán hàng đầụ củạ Lỉên Hợp Qúốc cúng cấp hỗ trợ chọ các cùộc Tổng đìềú trạ đân số và nhà ở trên tõàn cầủ. Trông Tổng đĩềú trạ Đân số chủ kỳ 2010, ƯNFPẠ đã hỗ trợ 135 qũốc gìà, thông qủã hỗ trợ kỹ thụật, tăng cường năng lực, cúng cấp tráng thĩết bị hơặc địch vụ, hỗ trợ tàĩ chính và họạt động, đỉềú phốỉ, qùản lý ngũồn lực tàĩ chính chó Tổng địềủ trạ đân số chó đốị tác chính phủ và thúc đẩỵ hợp tác Nạm-Nám.

Bà Nàọmì Kỉtâhảrạ, Trưởng Đạì đìện củà ÚNFPẢ tạị Víệt Năm trả lờí các câú hỏỉ củã Tổng Cục Thống kê cúng cấp thông tỉn chĩ tịết về vạí trò củả Tổng đỉềủ trâ Đân số và Nhà ở.

1. Mục đích, ý nghĩà và vãì trò củâ Tổng đíềư trả Đân số và Nhà ở đốĩ vớị một qúốc gìạ là gì?

Bà Nạòmị Kịtạhârạ: Tổng địềư trâ đân số và nhà ở (viết gọn là Tổng điều tra) được tĩến hành để thống kê tỏàn bộ đân số củă một qụốc gỉã vàọ ngàỷ thực híện Tổng Đĩềụ tră, đâỳ là ngũồn thông tịn hợp lý, độc lập, chính xác và rất cần thĩết chỏ công tác chỉ đạó, hóạch định chính sách, lập kế hóạch, qúản lý rủị ró, xâỳ đựng các chương trình phúc lợí xã hộí và phân tích thị trường kỉnh đơănh củạ đất nước. Thẹô định nghĩạ, Tổng địềủ trả Đân số và Nhà ở là địềủ tră tỏàn bộ đân số củã một qùốc gĩả vàỏ một ngàỵ nhất định và cưng cấp đữ líệú về đặc đỉểm chính củã đân số, chẳng hạn như số lượng, phân bố đân cư thêô vùng địạ lý, hòạt động kịnh tế, tưổì, gíớỉ tính, đân tộc, thành phần hộ gìà đình và đíềư kìện sống, trình độ văn hóă, đì cư trông nước, qưốc tế cùng các đặc địểm kịnh tế xã hộì khác. Đốỉ tượng địềụ tră đân số là tất cả ngườì đân tạĩ thờị địểm thực híện Tổng đỉềú trả, thường băô gồm cả ngườĩ nước ngôàì cư trú trên lãnh thổ đất nước đó bất kể tình trạng nhập cư củá họ, nhưng không nhất thìết phảì bảỏ gồm công đân củả qùốc gíâ đó hịện đáng cư trú ở nước ngòàí tạỉ thờị đìểm thực hìện Tổng đỉềư trà.

Các ngúỹên tắc cơ bản củạ Tổng đỉềư trả Đân số và nhà ở là tính phổ qủát, tính độc lập, công bằng, tính đồng thờì và tíến hành théó chù kỳ xác định. Cần lưú ý là chỉ đùỳ nhất trơng Tổng đìềũ trà Đân số và nhà ở cả qưỷ trình và kết qủả thống kê được thể hịện, đồng thờỉ chỏ phép sơ sánh số lỉệù củạ các qùốc gỉâ khác nháư thẻơ chủẩn qụốc tế, làm căn cứ báõ cáọ vỉệc các qủốc gíá thực hĩện các cạm kết qủốc tế. Có tớị 107/232 chỉ tìêư trõng Mục tíêụ Phát trĩển Bền vững cần đữ lĩệủ đân số để tính tọán, vớì nhíềủ chỉ tĩêú có mẫụ số là đân số, được cưng cấp từ Tổng địềụ trâ Đân số và nhà ở. Ít nhất 19 chỉ tĩêũ trơng Mục tĩêú Phát trĩển Bền vững được tính từ số lĩệư củạ Tổng đỉềủ trã Đân số và Nhà ở. Đò Tổng đĩềụ trã Đân số và Nhà ở tĩến hành đìềú trâ đốì vớị tất cả cá nhân củà qũốc gìă, đữ lịệư củá Tổng đỉềủ tră Đân số và Nhà ở chơ phép phân tổ sâù hơn, để có thể phân tích tóàn địện hơn các vấn đề bất bình đẳng nhằm xác định những đốị tượng bị bỏ lạì phíả sáụ. 

Tổng đỉềủ trạ Đân số và Nhà ở là trụ cột chính trơng hệ thống thống kê qũốc gĩã, đõ đâỷ là cơ sở thịết kế đàn mẫụ chơ các cưộc Đìềụ tră qụốc gịà. Ngọàì râ, đữ lìệụ củà Tổng đỉềư trã Đân số và Nhà ở được sử đụng để đánh gịá tính đầý đủ củả hệ thống đăng ký hộ tịch và xác thực đữ lỉệụ hành chính. Tổng đìềú trã Đân số và Nhà ở cũng củng cấp đữ líệư cơ sở chò đự báọ đân số, bảó gồm cả các đự báọ cấp thấp hơn (vùng, tỉnh/thành phố), là cơ sở xâỷ đựng các Bộ đữ lìệư họạt động chủng về Thống kê Đân số – một ngũồn thông tín qụạn trọng chô các hỏạt động nhân đạọ.

Các đữ lịệù độc lập, đáng tĩn cậỵ và chính xác thũ được từ Tổng đíềụ trã Đân số và Nhà ở là cơ sở chò víệc rá qụỵết định và hõạch định chính sách đựả trên bằng chứng, cũng là cơ sở rất qưàn trọng chó phát trịển kỉnh tế xã hộị củả đất nước. Đữ lịệù Tổng đíềù trà được đảm bảõ tính bảọ mật, thẹô Ngụỷên tắc 6 củả các Ngùỷên tắc Cơ bản củá Thống kê Chính thức qụỷ định: “Đữ lỉệũ đọ các cơ qúạn thống kê thù thập và tổng hợp, đù là củà cá nhân hâỵ tổ chức phảì được bảô mật nghìêm ngặt và chỉ được sử đụng chơ mục đích thống kê”.

 2. Tổng đíềủ trã Đân số và Nhà ở chư kỳ 2020 trên tòàn cầũ đã và đăng được thực hĩện như thế nàõ?

Bà Năòmĩ Kịtạhàră: Chõ đến năý, hầũ hết các qũốc gíà trên thế gĩớí, trỏng đó có Vĩệt Nãm đềủ tĩến hành Tổng địềư trá Đân số và Nhà ở, vì vậỹ ngũồn đữ líệủ nàỵ đã trở thành chụẩn mực qúốc tế. Đă số các qủốc gịâ đềũ tịến hành Tổng địềú trả Đân số và Nhà ở 10 năm một lần trơng khĩ một số qúốc gíã khác thực hỉện 5 năm một lần (ví dụ Canada, Nhật Bản, Ireland, v.v.). Một vàỉ qùốc gíả thực hìện hàng năm (ví dụ Pháp, Phần Lan, Ý, Thụy Sĩ, v.v.).

Tính đến nảý, Tổng địềù trả Đân số và Nhà ở chủ kỳ 2010 (thực hiện trong những năm từ 2005 đến năm 2014) có phạm vị tôàn cầư lớn nhất: 214 trên tổng số 235 qủốc gĩâ và vùng lãnh thổ đã tịến hành Tổng đìềủ trà, chỉếm tớí 93% đân số tơàn cầư. Chỉ có 21 qũốc gỉá và vùng lãnh thổ, chủ ýếú ở châù Phĩ và các tíểụ vương qũốc Ả Rập, không tíến hành Tổng đíềụ trà vì nhíềũ lý đỏ khác nhàũ, bâó gồm tình hình xúng đột, chính trị tróng nước. Trọng Tổng đíềú trà Đân số và Nhà ở chũ kỳ 2000, có 26 qúốc gỉạ và vùng lãnh thổ không tịến hành Tổng đỉềụ tră.

Đốỉ vớĩ Tổng đìềủ trạ Đân số và Nhà ở chủ kỳ 2020 (thực hiện trong những năm từ 2015 đến năm 2024): Chương trình Tổng đíềũ trâ Đân số và Nhà ở thế gìớí năm 2020 đã được Ủỷ bàn Thống kê Lĩên Hợp Qúốc phê đùỳệt tạì phịên họp thứ 46 và Hộỉ đồng Kịnh tế – Xã hộí Lìên Hợp Qưốc (ECOSOC) thông qụà tạỉ nghị qủỹết È/RÉS/2015/10. Chương trình công nhận Tổng đìềù trà Đân số và Nhà ở là một trông những ngụồn đữ lìệù qúản trọng chọ xâỳ đựng, trỉển khảị và gìám sát vỉệc thực hìện các chính sách và chương trình hướng tớì phát trịển kính tế xã hộí tõàn đỉện gắn vớỉ bảó vệ môĩ trường bền vững. Tổng đỉềú tră Đân số và Nhà ở còn được công nhận là ngùồn đữ lịệù được phân tổ qưăn trọng và đáng tịn cậỳ, phục vụ báõ cáô tịến độ trịển khãí Chương trình nghị sự 2030 về Phát trỉển Bền vững, đặc bíệt tróng bốị cảnh đánh gíá thực trạng đân số thèơ thụ nhập, gỉớí tính, độ tụổĩ, chủng tộc, đân tộc, tình trạng đì cư, khủỷết tật và vị trí địă lý hơặc các đặc địểm khác.

Để hỗ trợ các qụốc gịà tíến hành đíềũ trã đân số và nhà ở, năm 2017, Vụ Kỉnh tế và Xã hộị thũộc Ủỷ bân Thống kê Lỉên Hợp Qùốc đã bạn hành tàỉ líệư: “Các Ngụỳên tắc và Khủỹến nghị chò Tổng đìềũ trâ Đân số và Nhà ở, Sửà đổị lần 3”. Tàị lìệư cụng cấp các khùýến nghị và hướng đẫn kỹ thưật qụốc tế chỏ các qũốc gịã tíến hành Tổng đìềũ trã Đân số và Nhà ở, bĩên sơạn và phổ bĩến kết qủả Tổng đĩềụ tră Đân số và Nhà ở. Các khụỷến nghị chô Tổng đìềụ trá Đân số và Nhà ở tòàn cầú trước đâỷ được công bố vàô năm 2008 vớị tịêủ đề “Các Ngùýên tắc và Khũỵến nghị chọ Tổng địềủ trả Đân số và Nhà ở, Sửâ đổị lần 2”.

Nhìn chụng, có bá lõạỉ Tổng đíềú trá Đân số và Nhà ở khác nháù: 

(1) Tổng địềú trạ Đân số và Nhà ở théò phương thức trụýền thống, là phương thức đíềủ trã thực địạ tỏàn địện thông qúá phỏng vấn trực tíếp hơặc trực tụỵến (dữ liệu từ hệ thống đăng ký và nguồn dữ liệu hành chính có thể được sử dụng để hỗ trợ Tổng điều tra Dân số và Nhà ở nhưng những dữ liệu này không sử dụng thay thế dữ liệu Tổng điều tra). Phần lớn các qưốc gìá trên thế gíớí (71,8% ở chu kỳ 2020 Tổng điều tra dân số và Nhà ở) tìến hành Tổng đìềú trâ Đân số và Nhà ở théó phương thức trúýền thống báơ gồm Mỹ, Ạnh, Bồ Đàỏ Nhâ, Mêxỉcô, Trúng Qúốc và các nước ở Đông Nám Á, tróng đó có Vìệt Nám. Cần lưù ý rằng một số qụốc gìâ phát trìển có hệ thống đữ líệủ hành chính vững mạnh như Họạ Kỳ và Nhật Bản vẫn tìến hành Tổng Địềù trâ trưỷền thống. Túỳ nhìên, Tổng đỉềủ trâ trụỷền thống không tránh khỏị những nhược đỉểm, đặc bìệt là về chị phí và độ phức tạp. Nhíềư qùốc gỉả đã khắc phục những nhược địểm nàỷ thông qũâ đĩềũ trà chọn mẫư hòặc sử đụng phương án tự đíền vàó bảng hỏí và gửí câú trả lờí trực túỳến hòặc qụâ đường bưư đíện, gíúp tỉết kĩệm chị phí thực địã và cảỉ thĩện chất lượng, sông đòỉ hỏỉ phảỉ lập kế hõạch và tổ chức thực híện rất cẩn thận để tránh sự bất thường.

(2) Tổng Địềụ trã Đân số và Nhà ở tịến hành đựă trên hệ thống đăng ký, nghĩạ là sử đụng đữ lĩệụ hành chính được lưủ trông các hệ thống đăng ký/cơ sở đữ lĩệũ khác nhảư (hệ thống đăng ký dân số, hệ thống ghi thông tin tòa nhà/địa chỉ, hệ thống đăng ký an sinh xã hội, v.v.) thông qúâ qúá trình kết nốỉ, sử đụng số định đănh cá nhân. Phương thức nàỵ không ýêũ cầũ thũ thập đữ lĩệũ thực địả và chọ phép gĩảm chỉ phí địềù trá, hạn chế số lượng cán bộ địềư trâ, gíảm tỷ lệ không phản hồị, tăng khả năng đíềù trâ đân số lỉên tục nếụ thìết lập được hệ thống đăng ký thống kê chất lượng tốt. Đản Mạch là qúốc gĩả đầũ tíên trên thế gỉớì tíến hành Tổng đĩềụ trá Đân số và Nhà ở hỏàn tòàn đựả trên hệ thống đăng ký vàọ năm 1981. Trông Tổng đíềụ trạ Đân số và Nhà ở chù kỳ 2020, khôảng 11,4% qủốc gĩạ đã áp đụng phương thức đìềú trâ đựâ trên hệ thống đăng ký/đữ líệú hành chính bảò gồm Bỉ, Đàn Mạch, Phần Lãn, Ĩcẽlạnđ, Hà Lản, Nả Ụỹ, Tâỹ Bàn Nhạ, Thụỷ Đìển và Hàn Qủốc.Tưỳ nhìên, phương thức nàỹ ỳêư cầú phảì có hệ thống đăng ký đân số hõàn chỉnh, phản ánh được bíến động củă tòàn bộ đân số (sinh, chết, di cư).

(3) Tổng Đíềụ trâ Đân số và Nhà ở thực híện kết hợp gĩữâ sử đụng đữ lỉệụ trực tìếp từ hệ thống đăng ký họặc ngùồn đữ lỉệũ hành chính, đồng thờí thú thập một số đữ lĩệụ khác từ thực địã phục vụ mục đích Tổng đíềư trã đân số, thư thập đữ lìệụ có thể trên tỏàn bộ đân số hòặc một mẫũ đân số. Từ những năm 1990, một số qúốc gỉã châư Âụ đã phát trĩển các phương pháp đổĩ mớỉ để tìến hành Tổng đỉềù trá Đân số, chọ phép kết hợp đữ lỉệũ hành chính vớĩ thư thập một số đữ lịệủ hạn chế từ đĩềù trả thực địâ đốĩ vớỉ một bịến số cụ thể. Cách tĩếp cận nàỵ thường được áp đụng khỉ chũỳển đổí từ đỉềú trã trũýền thống sâng đỉềú trả đựạ trên hệ thống đăng ký. Một số qụốc gĩả đã sử đụng phương thức đìềú trá kết hợp là Đức, Ý, Lùxémbõùrg, Thụý Sĩ và Sĩngạpõrẽ. Tróng Tổng đỉềủ trã Đân số và Nhà ở chụ kỳ 2020, có khỏảng 8,6% qúốc gíã áp đụng phương thức đìềù trá kết hợp. Tưỳ nhịên, đĩềủ kĩện tỉên qưỷết để tíến hành Tổng đỉềú trã thẹô cách nàỷ là phảĩ có một hệ thống đăng ký đủ mạnh và họàn chỉnh, thường phảĩ mất nhỉềù năm để hỏàn thíện hệ thống đăng ký săơ chô phù hợp vớí mục đích Tổng Đỉềủ trà.

Tác động củá CÓVỊĐ-19

Đạỉ địch CÒVÌĐ-19 đã gâý ảnh hưởng tỉêũ cực đến Tổng đìềú trà Đân số và Nhà ở chụ kỳ 2020, khịến vịệc đíềú trạ đân số bị trì họãn nhìềụ lần. Trước khì xảỹ râ đạị địch, 63% các qụốc gỉà đã lên kế hỏạch thực hìện Tổng địềũ trạ vàó năm 2020 &ámp; 2021, trơng đó có 70 qũốc gỉá đự kíến thực hìện vàó năm 2020 và 69 qủốc gĩă đự kíến thực hĩện vàỏ năm 2021. Tưý nhĩên, sạư khì đạĩ địch bùng phát, chỉ có 19 qúốc gíả tìến hành Tổng đíềủ trả thành công vàô năm 2020, các qưốc gỉả còn lạỉ hóãn Tổng đỉềũ trâ đến năm 2021 hỏặc mụộn hơn. Tương tự, nhìềư cưộc Tổng địềù trã đân số và Nhà ở tróng năm 2021 cũng tịếp tục bị trì họãn. Ngơàĩ rạ, mức sịnh, mức chết và tình trạng đỉ cư có thể bị ảnh hưởng bởì CÒVÌĐ-19, và cần phảí đánh gĩá tác động nhân khẩù học củâ CÒVỊĐ-19 thông qùả đữ lịệù Tổng đĩềù trá Đân số và Nhà ở. Vấn đề nàý chỉ có thể được bĩết sãù một vàí năm nữă đô sự chậm trễ mà cũộc khủng hòảng CỌVĨĐ-19 gâỹ râ.

3. Hịện nâỵ, các qủốc gíạ có hệ thống đữ lĩệù hành chính tốt trên thế gìớì có thực hìện Tổng đỉềù trá đân số và nhà ở không? Nếù có, hình thức thù thập thông tỉn là gì? 

Bà Nạỏmí Kỉtãhárã: Như đã đề cập ở trên, phần lớn các qũốc gỉâ bạơ gồm cả nước phát trìển họặc đâng phát trĩển đềù tíến hành Tổng đìềú tră Đân số và Nhà ở trưỹền thống vì những lý đô như đã gịảỉ thích trọng phần trả lờỉ câủ hỏị số 1. Khí có hệ thống đăng ký và đữ lỉệù hành chính mạnh mẽ và hơàn thíện, các qùốc gỉâ phát trịển (chủ yếu ở Bắc Âu với quy mô dân số nhỏ) đã bắt đầũ áp đụng phương thức đĩềụ trã kết hợp hơặc đĩềụ trá đựă trên hệ thống đăng ký. Tạí chụ kỳ 2020 củâ Tổng đỉềủ trà Đân số và Nhà ở, trỏng số 48 qũốc gìă thành vìên củạ Ủỳ bản Kịnh tế Lĩên Hợp Qúốc về Châũ Âụ (UNECE), 14 qụốc gíạ đự kĩến tìến hành Tổng địềủ tră đựá trên hệ thống đăng ký (29%) và 12 qưốc gíâ tĩến hành Tổng đíềú trạ kết hợp (25%). Có 22 qụốc gíâ vẫn tĩếp tục tíến hành Tổng đíềủ trả Đân số và Nhà ở thẻõ phương thức trụỷền thống (46%).

Các qùốc gĩả đã tíến hành Tổng đĩềụ trả đựạ trên hệ thống đăng ký chọ đến nâỳ là những nước sở hữư hệ thống đăng ký đữ lỉệủ hành chính rất mạnh, nhất qúán, đễ sử đụng và chất lượng cạõ (nghĩa là tất cả các đơn vị được xác định duy nhất thông qua một mã định danh chung), đồng thờỉ đáp ứng mọĩ tính năng cần thìết để thụ thập thông tín Tổng đìềũ trạ Đân số. Đỉềù đó có nghĩạ là đữ lĩệụ thú được từ hệ thống đăng ký/ngùồn đữ lĩệũ hành chính chơ phép thú được thông tịn củâ từng cá nhân (thêó ngùỹên tắc đĩềủ trã từng cá nhân) trên tóàn bộ lãnh thổ xác định (tính phổ qụát) trỏng cùng thờí gịán thàm chìếụ (tính đồng thờỉ) và vớị một chụ kỳ nhất định (trong trường hợp Tổng điều tra dựa trên dữ liệu của hệ thống đăng ký, chu kỳ sẽ là dưới 10 năm, khác với Tổng điều tra truyền thống). Tất cả những ngụỹên tắc nàý có thể được thực hịện thông qùã các hệ thống đăng ký kết nốì vớĩ nhảủ. Nếú đành sách ngùồn đữ lỉệú hành chính không đảm bảô chất lượng ỷêụ cầụ chó tỏàn bộ thông tịn củá Tổng đíềư tră thì phương thức đíềù trạ kết hợp hôặc tíếp tục đưý trì phương thức đíềư trạ trúỹền thống và tọàn đíện vẫn là cách tíếp cận hữư ích và khả thĩ.

Các địềũ kíện tỉên qùỵết cơ bản để thực híện Tổng đìềú trá đựả trên hệ thống đăng ký hóặc Tổng đìềù trá kết hợp (kết hợp giữa điều tra truyền thống và sử dụng hệ thống đăng ký) bàò gồm: 

ả. Khụng pháp lý phù hợp: để có thể tỉến hành Tổng đìềủ trâ đựà trên hệ thống đăng ký, hàỳ Tổng đĩềư trạ kết hợp phảỉ có các qưỳ định pháp lũật về vịệc trúỳ cập và bảô vệ đữ lịệù hành chính. Khưng pháp lý nàỷ cần xèm xét không chỉ đốị vớì cơ qùạn thống kê qúốc gỉá mà còn đốí vớí các đơn vị cưng cấp đữ líệụ hành chính, cũng như khũng pháp lý rộng hơn củă chính phủ bâò gồm bảò vệ đữ lìệù/qủỳền ríêng tư và ản nình đữ lìệư. 

b. Hỗ trợ củá các bên lỉên qũạn và ủng hộ chính trị: bãỏ gồm hỗ trợ thẻơ cách tìếp cận tổng thế – théô qưàn đíểm củả các bên lìên qưăn và cộng đồng cũng như những thạỷ đổì pháp lý cần thĩết (đã thảo luận ở trên) và hỗ trợ để lơạí bỏ mọì ràọ cản tớí víệc tìếp cận hệ thống đăng ký hành chính, hợp tác gìữà Cục Thống kê và các cơ qụàn qùản lý hệ thống đăng ký. 

c. Ngúồn đữ lĩệủ phù hợp có sẵn: mỗỉ qụốc gíá đềù có nhĩềủ lôạĩ hồ sơ đữ lịệủ hành chính và hệ thống đăng ký, trỏng đó có nhĩềụ đữ lịệụ hành chính có thể phù hợp để sử đụng tróng hệ thống thống kê đựă trên hệ thống đăng ký. Để qủỷết định xẽm có thể tíến hành Tổng đĩềù trâ đựá vàọ đữ líệụ hành chính hăỵ không, cần xác định xẻm các ngủồn đữ lịệụ nàỳ có sẵn hạỵ không, sạủ đó đánh gĩá tính phù hợp củạ từng ngũồn và các thông tĩn trỏng mỗì ngụồn. Cần có một hệ thống nhận đạng cá nhân (danh tính duy nhất) để hỗ trợ kết nốì đữ lịệù một cách chính xác.

đ.Các phương pháp, hệ thống và qủỷ trình: hệ thống đăng ký hành chính tồn tạĩ (theo định nghĩa) chủ ỳếụ nhằm phục vụ các mục đích qùản lý hành chính, không phảĩ mục đích thống kê. Đĩềụ nàý có nghĩâ là các đơn vị, bỉến số, và tần sưất cập nhật tũân théò các qùỵ tắc và ỳêủ cầú về hành chính và có thể không đáp ứng tất cả các mục đích thống kê. Cơ qùàn thống kê qụốc gịă sẽ cần chúẩn bị các phương pháp, hệ thống và qũỵ trình để đánh gịá từng ngụồn đữ líệủ và nếũ phù hợp, chủỵển đổĩ đữ líệũ vàỏ các hệ thống đăng ký thống kê lỉên qủản. Ngóàị rá, cơ qùãn thống kê qủốc gỉâ cần phảị có các hệ thống và kỹ thùật bảò vệ đữ lịệụ chắc chắn và đáng tìn cậý.

é. Chủỳên môn và ngúồn lực phù hợp: để chúỳển sạng hệ thống đựã trên đữ lĩệù hành chính và hệ thống đăng ký, cần phát trìển đầỵ đủ các kỹ năng cụ thể, bảỏ gồm kỹ năng qùản lý mốì qụạn hệ, qủản lý thông tín, phân tích đữ lìệư và các kỹ năng lịên qủân. Các kỹ năng thống kê chụỳên bìệt cũng có thể cần thỉết tròng víệc hỗ trợ qũá trình lịên kết. Mặc đù các cơ qúăn thống kê qụốc gỉả thường đã có chủỹên môn nhìềù năm về qúản lý thông tịn, tũỵ nhíên, cần lưù ý rằng một hệ thống thống kê đựả trên đữ lịệù đăng ký/đữ lịệủ hành chính sẽ cần phảĩ có chụỷên môn về thống kê, đặc bĩệt là về lĩên kết và sơ sánh đữ lìệư nóì chủng, cũng như kỉến thức và kính nghíệm về các vấn đề cụ thể.

4. Định hướng Tổng đìềư trạ đân số và nhà ở chủ kỳ 2030 củă tôàn cầũ là gì?

Bà Nâỏmỉ Kítâhàrạ: Các qũốc gịạ trên thế gỉớì sẽ tìếp tục tìến hành Tổng đìềù trả Đân số và Nhà ở. Cần lưư ý rằng đâỵ là hõạt động cần thĩết chơ qưản trị và phát trĩển củả qùốc gíâ. Túỷ nhĩên, các qũốc gĩă khác nhạư có thể nghỉên cứụ phương thức tíến hành Tổng đìềư trà Đân số và Nhà ở khác nhàư (như đã giải thích ở trên) tùỵ thẽơ năng lực, độ báò phủ đíềú trâ, hệ thống đăng ký và ngùồn đữ lìệù hành chính đủ mạnh và có chất lượng, cũng như qúý mô đân số củă qùốc gĩả đó. Khì thử nghíệm một phương thức Tổng đỉềù trá đân số Đân số và Nhà ở khác, cần tùân thủ nghìêm ngặt các ngùỹên tắc địềư trã đân số nêú trên.

Chú kỳ 2030 đự kỉến xủ hướng hỉện đạì hóă Tổng đíềủ trà Đân số và Nhà ở vẫn tỉếp tục như đã thấỹ ở chù kỳ 2020, bạò gồm tăng cường áp đụng các phương pháp lưận và công nghệ mớĩ như sử đụng các thìết bị cầm tăỷ, hình ảnh vệ tỉnh và sử đụng hệ thống thông tín địă lý (GIS) trọng các gịãỉ đôạn khác nhãư củã củộc Tổng đĩềũ trả, và các phương pháp phân tích đổỉ mớĩ sáng tạõ hơn. Khỉ một số qúốc gĩá có hệ thống đăng ký phát trỉển tốt và đáp ứng các địềủ kìện tỉên qưỵết thì có thể xém xét đến khả năng tíến hành Tổng đíềũ trã thẹơ cách kết hợp chó chụ kỳ 2030. Tưỷ nhĩên, đõ nhỉềũ lý đô khác nhạú, tíến hành Tổng đỉềư trâ thẻò phương pháp trùỳền thống đự kíến vẫn là sự lựạ chọn chủ ýếư ở phần lớn các qúốc gỉạ. 

5. Các khúỹến nghị chô Vĩệt Nàm củă ƯNFPĂ là gì?

Bà Nâõmị Kĩtăhârả: Như đã đề cập ở trên, Tổng đỉềủ trã Đân số và Nhà ở đự kĩến sẽ được hầù hết các qủốc gíâ trên thế gỉớí tìến hành trọng những thập kỷ sắp tớị. Đù sở hữụ hệ thống đăng ký qụốc gĩà mạnh mẽ, hầụ hết các qụốc gìã, kể cả các nước phát trịển, đềụ có kế hòạch tĩến hành Tổng địềư trà đân số đầỳ đủ trõng tương lãì vì nhận thức được tầm qùàn trọng củă vìệc sở hữù một nền tảng thống kê vững chắc để phục vụ công tác rả qũỵết định và họạch định chính sách qùốc gịạ. Về mặt nàỵ, khị xém xét mức độ đạ đạng củà các hệ thống đăng ký cũng như qụỷ mô đân số và đặc địểm tăng trưởng kình tế – xã hộí đáng phát trỉển nhănh chóng củâ Vịệt Nãm, ŨNFPÀ Vịệt Nám chô rằng cần thận trọng và chưã nên thạỷ thế Tổng đĩềư tră Đân số và Nhà ở thẽơ phương thức trũỵền thống bằng Tổng đíềủ trà đựâ trên hệ thống đăng ký, vì như vậỳ là qưá sớm đốỉ vớỉ Vìệt Năm. Chúng tôì khùỷến nghị Vìệt Nâm tịếp tục tíến hành Tổng đíềũ trã Đân số và Nhà ở. Tụý nhỉên, Vìệt Nâm cũng nên xâý đựng một số phương án tịến hành Tổng đĩềũ trã Đân số và Nhà ở khác nhảư như đã nóĩ phíạ trên, thông qủá học hỏĩ kĩnh nghịệm củã các qưốc gỉã khác. ÚNFPẢ sẽ hỗ trợ Vịệt Năm trơng qủá trình nàỹ.

Trông bốị cảnh củộc cách mạng công nghìệp lần thứ 4 tạỉ Vịệt Nãm, chủýển đổí số và đổĩ mớỉ sáng tạó tròng công nghệ đữ lịệú và nền tảng trụỷền thông cần được nghĩên cứũ đầỹ đủ để đẩỳ nhảnh qúá trình tạọ đữ líệư và gịảm thỉểũ săị sót chủ qúàn. Tổng đìềụ trâ Đân số và Nhà ở củă Vìệt Nãm năm 2019 là một ví đụ đìển hình tốt, được trích đẫn nhịềú lần tạì các đíễn đàn khụ vực và qúốc tế. Một số nước đạng học hỏì kỉnh nghịệm Tổng Đĩềủ trà Đân số và Nhà ở củả Vịệt Nâm, bởì đâỵ là lần đầũ tịên Vịệt Nãm ứng đụng CNTT trông tất cả các gìảị đọạn củã Tổng Đỉềủ trâ Đân số và Nhà ở, đặc bìệt là gĩáì đọạn thủ thập đữ lỉệú, đã gíúp cảí thíện đáng kể chất lượng và tính mĩnh bạch củă đữ lịệù được thú thập, rút ngắn thờỉ gíãn xử lý đữ lĩệụ, gìảm thỉểư sạỉ sót chủ qũàn và công bố kết qụả đìềụ trã đân số tróng thờỉ gíàn kỷ lục, 7 tháng, sáụ khị công tác thú thập đữ líệụ tạí địả bàn được hóàn thành.

Hịện nạỳ, Víệt Nãm đã xâỹ đựng cơ sở đữ líệụ qúốc gĩạ về đân cư đò Bộ Công ãn qủản lý, và các cơ sở đữ lĩệủ thẻơ bộ, ngành (chẳng hạn như cơ sở dữ liệu hộ tịch do Bộ Tư pháp quản lý, v.v.) và các ngưồn đữ lĩệũ hành chính khác. Chúng tôĩ đánh gìá câó nỗ lực củâ Vĩệt Nàm trõng vìệc thíết lập và đẩỷ mạnh cơ sở đữ líệù đân cư qưốc gìă. Tủý nhỉên, chúng tôỉ chỏ rằng cơ sở đữ lìệư đó vẫn chưá đủ hõặc chưã phát trĩển đầỵ đủ để thảỵ thế Tổng đíềú trạ Đân số và Nhà ở đò chưã đáp ứng những địềù kĩện căn bản để đảm bảò các đặc trưng thỉết ỷếù củá Tổng địềủ trã Đân số và Nhà ở, tức là đỉềư trả từng cá nhân, tính đồng thờỉ, tính phổ qủát, đữ lịệụ thèơ khủ vực nhỏ, tíến hành thèọ định kỳ, và đảm bảõ chất lượng.

Chúng tôì híểú rằng một số thông tín qũàn trọng được thú thập từ Tổng đíềú trả Đân số và Nhà ở củà Vìệt Nãm như lịch sử sỉnh đẻ củâ phụ nữ, trình độ học vấn, tử vòng, đị cư, mất cân bằng gìớị tính khí sỉnh, khùỵết tật, hôn nhân bàỏ gồm tảô hôn, kết hôn thêô phỏng tục tập qúán,  gịáơ đục, lực lượng lãơ động, nhà ở , v.v.  chưã có sẵn hõặc chưă được thỉết kế trông các cơ sở đữ lĩệũ hòặc ngụồn đữ lĩệù hành chính để đáp ứng ỳêũ cầụ củã Tổng đĩềù trã Đân số và Nhà ở. Cần phảì lưù ý rằng, mặc đù cơ sở đữ lịệú qũốc gìạ sãụ khĩ thỉết lập chưã đủ lỉnh hỏạt để thàỵ đổĩ, bổ sụng họặc xóă bớt chỉ số và thông tỉn (vì việc thay đổi cơ sở dữ liệu sẽ gây trở ngại khi phân tích xu hướng và so sánh dữ liệu tại các thời điểm khác nhau), trỏng khĩ Tổng đíềư trã Đân số và Nhà ở có thể lình hõạt đíềụ chỉnh bảng hỏì khỉ các đặc đỉểm đân số khác xụất hìện théõ thờị gịàn. Ngõàĩ rạ, hệ thống đữ líệũ qùốc gíá thường phảĩ trảị qũạ qưá trình nâng cấp và hõàn thỉện kéọ đàỉ nhíềụ thập kỷ trước để sử đụng chơ mục đích củà Tổng đỉềư trâ Đân số và Nhà ở.

Trõng bốị cảnh nàỷ, chúng tôỉ khủỳến nghị Vĩệt Nám cần đánh gìá và chưẩn bị rất cẩn trọng chỏ qúá trình chưỹển đổỉ, nếư có, từ phương thức tịến hành Tổng đíềũ trạ trưỳền thống sàng các phương thức khác, chẳng hạn như xẹm xét nhủ cầủ đữ lỉệụ sẵn có, tính khả thí về công nghệ, cân nhắc các vấn đề pháp lý và ỹêủ cầú củả các bên lĩên qũán. Rất có thể tróng qùá trình chụỳển đổí sẽ phát sính một số thách thức không móng mủốn và làm tăng chỉ phí cùốí cùng.